معین عطایی : طیق اخبار منتشر شده از سوی رسانه‌های خبری، دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا روز جمعه در رم با مقداری پیشرفت، اما بدون نتیجه گیری نهایی، به پایان رسید. اگرچه گفته می‌شود مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای دور ششم ادامه خواهد یافت اما به نظر می‌رسد دیگر خوش بینی سابق بر آن حاکم نیست. نمی‌توان کتمان کرد که این دور از مذاکرات کندتر از دورهای قبلی ادامه یافت. ویتکاف نماینده ترامپ زودتر از دیگر اتاق مذاکره را ترک کرد امری که در ادوار گذشته بی‌سابقه بود البته گفته شد علت ترک محل مذاکره، سفر برنامه ریزی شدهٔ وی بوده است. وزیر امور خارجه ایران هم گفته که مذاکرات به مراتب پیچشده تر از آن است بتوان در دو یا سه جلسه به توافق نهایی دست یافت. هرچند که عراقچی این مسئله را هم رد نکرده که در آینده بتوان به راهکارهای دست یافت که زمینه ساز پیشرفت مذاکرات باشد.
مسئله غنی سازی همچنان، چالش برانگیز است
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید توجه این است که مذاکرات دور اول، دوم و سوم امیدوار کننده بوده، اما از دور چهارم و پنجم نفسگیر، پیچیده و ناامید کننده شد علت این است که آمریکا به صراحت اعلام کرده ایران حق غنی سازی ندارد. ایران هم گفته غنی سازی خط قرمز است. اگر این روند ادامه یابد توافق نخواهد شد. جالب است بدانیم بعد از اتمام جلسه هیچ یک از مقامات دو طرف صحبتی در خصوص مانع اصلی مذاکرات یعنی مساله غنی‌سازی اورانیوم نکردند. طبق صحبت‌های آقای عراقچی احتمالاً طرف عمانی راه حلی میانه برای حل اختلافات بر سر مساله غنی‌سازی پیشنهاد کرده باشد و طرف ایرانی و امریکا فعلاً در حال بررسی آن هستند.
وجود میانجی‌ها روند مذاکره را کند می‌کند
یک دلیل که مذاکرات تاکنون نتیجه نداده است، غیرمستقیم بودن آن بوده است به رغم خواست ایالات متحده مبنی بر اینکه مذاکرات مستقیم و بدون واسطه باشد، ایران تاکنون آن را نپذیرفته است. باید گفت که وجود واسطه با توجه به حجم خصومت‌ها و اتفاقات متعددی که میان ایران و آمریکا افتاده، امری طبیعی است که تا جایی ادامه می‌یابد و در نهایت دو کشور به سمت مذاکره مستقیم حرکت خواهند کرد. به همین دلیل مذاکره مستقیم بیشتر از مدل غیر مستقیم آن می‌تواند بر سرنوشت این موضوع حیاتی اثر گذارباشد و اهمیت راهبردی این دوره از مذاکرات ایجاب می‌کند تا طرفین را ترغیب کند که بدون واسطه مستقیم با هم مذاکره کنند.
کارشکنی اسرائیل در روند مذاکرات بی تأثیر نیست
مسئله دیگر کارشکنی‌های جریان طرفدار جنگ علیه برنامه هسته‌ای ایران در مقابل جریان طرفدار مذاکره در داخل جامعه امریکا است که از این گروه می‌توان نمایندگان کنگره و لابی‌های صهیونیستی را نام برد. مضاف بر اینکه همزمان با پیشرفت مذاکرات در دورهای قبل، رفته رفته سایه سنگین اسرائیل بر مذاکرات بیشتر خود را نشان می‌دهد. در واقع تلاش ترامپ برای دستیابی به یک توافق مذاکره‌شده، با موضع نتانیاهو در تضاد قرار گرفته واسرائیلی‌ها تلاش دارند به هر قیمتی شده جلوی هر گونه توافقی با ایران را بگیرند. شاید به همین خاطر بود که ویتکاف صبح جمعه به وقت رم، با دیوید بارنیا رئیس موساد و ران درمر وزیر امور راهبردی اسرائیل ملاقات و گفت‌وگو کرد. در مقابل جمهوری اسلامی هم در واکنش به تهدیدهای امنیتی اسرائیل موضعی روشن و قاطع اتخاذ و اعلام کرده که در صورت هرگونه تجاوز یا اقدام خرابکارانه علیه تأسیسات هسته‌ای یا منافع ملی کشور، پاسخ سخت و فوری خواهد داد. همچنین تهران طی نامه‌ای خواستار ورود جدی سازمان ملل متحد و شورای امنیت به موضوع تهدیدهای آشکار رژیم اسرائیل شده و تأکید کرده که آمریکا نیز به‌طور غیرمستقیم در قبال چنین اقدامات احتمالی، مسئولیت حقوقی خواهد داشت.
